Koncil a úprava mše

V prosinci 2023 si připomeneme 60 let od vyhlášení konstituce Sacrosanctum concilium. O čem se na koncilu doopravdy jednalo ohledně mše? V článku naleznete autentické citace z koncilní auly.

Konstituce II. vatikánského koncilu o posvátné liturgii říká o úpravě mešního řádu toto:

"Mešní řád je upraven tak, aby jasněji vynikl vlastní smysl jednotlivých částí i jejich vzájemný vztah a aby se věřícím usnadnila zbožná a aktivní účast. Proto je třeba obřady zjednodušit, přitom však svědomitě zachovat jejich podstatu. Ať se vynechá, co bylo během času zdvojeno nebo přidáno ne právě účelně. Ať se naopak obnoví podle starobylé tradice svatých otců i něco z toho, co nepřízní doby zaniklo, pokud to bude uznáno za vhodné nebo potřebné." (čl. 50).

Níže přinášíme předlohu, o které koncil jednal, jednotlivá vyjádření koncilních otců a další postupné kroky, které vedly k redakci tohoto článku konstituce. Texty jsou převzaty z publikace F. G. Hellína, Concilii Vaticani II synopsis. Sacrosanctum concilium, LEV 2004.

1961/1962 Schéma přípravné komise

Přípravná komise připravila schéma konstituce (předlohu pro jednání) v tomto znění. Pozdější článek SC 50 zde měl číslo 37. Součástí bylo také tzv. declaratio, které návrh vysvětlovalo.

Ordo Missae ita recognoscatur, sive in generali dispositione sive partibus, ut clarius ratio necnon percipiatur et actuosam fidelium participationem faciliorem reddat.

Declaratio

Hodiernus Ordo Missae, qui decursu saeculorum succrevit, retinendus est. Nonnulla tamen passim recognoscenda et aliqua tenus emendanda videntur, ope studiorum quae, nostra praesertim aetate, peracta sunt sive circa originem sive circa evolutionem singulorum rituum Missae, ita ut cuiusque partis natura et significatio in clariore luce ponatur, necnon fidelium participatio actuosa facilior et magis immediata reddatur. Clarius, ex. gr., distingui possent duae ipsius partes, liturgia nempe verbi et eucharistica: quod obtineretur praesertim cuiusque locum aptius separando.

Partis enim eucharisticae locus proprius est altare, super quod Crucis Sacrificium, incruente repraesentatur; et e quo, tamquam e mensa domus paternae, suam quisque partem sumit, communicando Corpori et Sanguini Domini.

Liturgiae vero verbi, saltem in Missis cum populo, locus magis aptus ad sedes et ad ambones posset assignari, ut fit in Missa pontificali; tali enim ratione natura actionis liturgicae clarius manifestatur, ac gradus et pars cuiusque ministri evidentiore modo exprimitur.

Inter singulas vero partes Ordinis Missae, illae potissimum recognoscendae videntur quae in initio, ad Offertorium, ad Communionem, et in fine accesserunt, praesertim cum ritus romanus in Gallia assumptus et ex indole gallico-germanica in formam novam redactus est, quam Ecclesia romana postea adoptavit.

Inter alia, haec aliquomodo recognoscenda proponuntur:

a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexiones, inclinationes et alia huiusmodi.
b) Preces ad gradus altaris essent aliquatenus minuendae, et forma simpliciore redigendae.
c) Lectiones proclamentur versus populum, cui directe annuntiantur.
d) Ritus Offertorii ita describatur et aptetur, ut populi participatio appareat processione oblationis, quae fieri posset saltem diebus solemnioribus, vel ab ipso populo vel ab ipsius repraesentantibus (ut adhuc fit in Liturgia Ambrosiana). Item orationes quae oblationem comitantur ita recognoscantur ut magis respondeant sensui oblationis donorum postea consecrandorum. Orationi super oblata suum momentum restituatur, clara voce eam proferendo.
e) Praefationum numerus augeatur (ex. gr., pro die dominico, pro tempore Adventus, pro festo Corporis Christi, pro Missa Dedicationis ecclesiae). In. Canone praecipuae preces, vel saltem doxologia finalis, elata voce dicantur, ut populus respondere valeat « Amen »; quod in fine tantum exstare deberet. Crucesignationes in doxologia tollantur; et in toto Canone minuantur.
f) Embolismus orationis dominicae clara voce recitetur, ut fit in Actione liturgica feriae VI in Passione et Morte Domini, neque fractio ad eius conclusionem fiat.
g) Fractio hostiae et pax melius ordinentur.
h) Aboleantur restrictiones, quibus fideles a recipienda sacra Communione in quibusdam Missis prohibentur.
i) Formula distributionis sacrae Communionis brevior admittatur, ut v. gr. « Corpus Christi. R. Amen », ut apud S. Ambrosium et in Liturgia Ambrosiana.
j) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis: « Ite, missa est ».

Ad hanc revisionem sive totius Ordinis Missae sive eius partium reduci possunt aliae quaestiones characteris potius rubricalis et caeremonialis, saepius a peritis et nunc etiam ab Episcopis pressius propositae. Duas ex his, ad modum exempli, memorari liceat: scilicet reductionem rituum Missae pontificalis in genere, et restitutionem ad praxim ordinariam Missae solemnis cum diacono, uti factum est in Ordine instaurato Hebdomadae sanctae.

22. 10. 1962 Finální Schéma

Tento návrh textu, schválený papežem Janem XXIII. dostali k projednání otcové na začátku koncilu. Oproti původnímu návrhu neobsahoval declaratio (vysvětlení).

Ordo Missae ita recognoscatur sive in generali dispositione sive in singulis partibus, ut clarius percipiatur et actuosam fidelium participationem faciliorem reddat.

Zde jsou jednotlivá vyjádření koncilních otců k předloženému návrhu.

29. 10. 1962 | kardinál Francis Spellman (New York)

In hac constitutione proponitur: « Ordo Missae ita recognoscatur... ut clarius percipiatur et actuosam fidelium participationem faciliorem reddat » (pag. 175, n. 37). Hoc qua principium controverti nequit, quaeritur autem quid sibi velit « Ordinem Missae recognoscere ». Non videtur admittendum tamquam unicum vel primarium principium ut renoventur ii ritus qui primum apparuerunt in Missali Romano saeculo XVI. Tale principium, si admitteretur et rigidius applicaretur, facile duceret ad solos ritus iam obsoletos revivificandos. Saeculo sive quinto sive decimosexto sive vigesimo eadem semper Ecclesia cum missione divinitus sibi data, vivit et crescit, atque structuram liturgicam saltem ex parte omni saeculo conficit ex sua experientia de necessitatibus et utilitate fidelium.

Eodem art. 37 proponitur: « Ordo Missae ita recognoscatur... in singulis partibus ». Hoc viam latam aperire videtur omni generi innovationum. Sunt qui exoptent ut in Missa rarius fiant Crucis signationes, altaris oscula, genuflexiones, inclinationes, sed iterum quaeritur utrum huiusmodi innovationes essent ad veram fidelium utilitatem. Nonnumquam sermo fit de breviore formula distributionis Sanctae Communionis, v. g. « Corpus Christi, Amen », sed cavendum est ne minuatur reverentia erga Sanctissimum. Ex altera parte, abolere possent omnes restrictiones, quibus fideles prohibentur a Sancta Communione in quibusdam Missis reciienda. Haec ordinatio vere pastoralis esset.

30. 10. 1962 | kardinál Alfredo Ottaviani (Svaté oficium)

In art. 37 huius capitis legitur: Ordo Missae sive in sua dispositione generali, sive in singulis partibus, esset recognoscendus. Quid sibi volunt haec verba? Nunc, num revolutio quaedam fieri vult de tota Missa? Quia si ordo Missae reforrnandus est tum in sua dispositione generali, tum in suis singulis partibus, quid manebit? Quaenam sunt haec verba quae sunt ita ampla, ita larga, ut possint quam libenter reformationem autorizare? Mihi videntur esse omnino expungenda haec verba, aut saltem clarificanda. Ordo Missae est in possessione a pluribus saeculis, Missa est centrum totius cultus liturgici; res sanctissima, bene cognita a singulis fidelibus qui cognoscunt, nunc praesertim ob pastoralem laborem liturgicum, bene cognoscunt singulas partes, et periculum est ne aliqua admiratio, si non scandalum, habeatur ex nimia immutatione. Agitur de re sanctissima, quae non ad libitum potest in singulis generationibus mutari: res sanctissima quae tractanda est sancte et venerande, et nonnisi difficulter tangenda. Veniunt nunc in mentem verba Dei facta ad Moysen, appropinquantem rubo ardenti: « Solve calceamentum de pedibus tuis, nam locus in quo Stas terra sancta est ». Igitur simus cauti in proponendis reformationibus Missae.

Textus scripto traditus:

1) In articulo 37 Ordo Missae dicitur esse recognoscendus « sive in generali dispositione sive in singulis partibus ». Quid sibi volunt haec verba? nonne videtur exaggeratio proponere reformationem Missae tum in generali dispositione tum in singulis partibus? An volumus plebis christianae admirationem vel forsitan scandalum provocare inducendo mutationes in tam venerandum ritum tantorum saeculorum decursu comprobatum et plebi christianae iam sic familiarem?

De ritu Sanctae Missae non est ita agendum quasi agatur de subtili re pro lubitu uniuscuiusque generationis retractanda et adaptanda. Heic mihi videntur applicanda analogice Dei verba ad Moysen directa, appropinquantem rubo ardenti: « solve calceamentum de pedibus tuis: locus enim in quo Stas terra sancta est ».

30. 10. 1962 | kardinál Augustin Bea (Sekretariát pro jednotu křesťanů)

Quantum ad ordinem Missae instaurandum, n. 37: textus, uti iam notavit em.mus card. Ottaviani, videtur esse nimis generalis. Fortasse potest sic corrigi: « percipiatur ad quod conferet maior simplicitas, omissis iis quae historiae decursu duplicata vel addita fuerunt aut hodie non iam intelliguntur. Sic actuosa... etc. ».

30. 10. 1962 | Mons. Paul Rusch (Innsbruck)

Ad primum. Actuosa participatio, in n. 37.

In terris linguae germanicae, per concessionem Pii XII anno 1943 datam, permissum est Missam dialogatam cum lectionibus in lingua vulgari, a lectoribus recitatis, celebrare. Proinde practice de hac re loqui possumus. Experientia pastoralis docet: numerus adstantium fidelium simul cum numero communicantium augetur; populus et praesertim iuventus gaudet. In magnis festis publicis haec forma Missae magnam et etiam missionariam vim exercet. Ita ex. gr. in festo Corporis Christi, antea fideles ad communionem raro accedebant propter processionem, nunc 12 sacerdotes vix sufficiunt ut omnes Sacram Synaxim accipere possint. [Infantes autem intelligentiam saltem aliquam de re tam sancta acquirunt].

Eadem experientia pastoralis docet populum nostrum antea cantum choralem non cognovisse, nunc cantu chorali cantat. Eum antea nec Credo, nec Salve Regina canere potuisse, nunc optime et Credo et Salve Regina canit. Ratio huius rei est simplex: populus de actione liturgica, quarn intellegit, gaudet; laeto animo discit etiam ea quae antea incognita erant. Successus ergo felicior est quam nonnulli putant.

Haec actuosa participatio etiam nunc dilatari posset. Historia teste, scimus per multa saecula viguisse ordinem faciendi oblationes in Missa, i.e. fideles offerebant panes et fructus, etc. ad altare, incipiente Missae Offertorio. Unde etiam in oratione Secreta haec vel similia verba leguntur:

Oblationibus nostris, altaria tua cumulamus ». [Quod tunc temporis verum erat, quod verum iam non est]. Loci similes in Canone habentur, ex. gr.: « Hanc igitur oblationem, servitutis nostrae, sed et cunctae familiae tuae » . . . Ubi est hodie, quaeso, haec oblatio « cunctae familiae tuae », i. e. fidelium? Restauratio ergo huius oblationis fidelium valde optanda esset, tum quia ita orationibus vel ipsi Canoni plenus sensus redderetur, tum quia intima coniunctio fidelium cum sacerdote in Sacrificio litando aperte ostenderetur. Quare laudandus est textus in schemate propositus: « Ordo Missae ita recognoscatur ut. . . actuosam participationem fidelium faciliorem reddat ».

[Nil mirum si rem historice spectamus. Unde enim nostrum Kyrie in Missa in lingua graeca. Unde lectiones in Missa Papali non tantum latine, sed etiam graece cantantur? ad quod respondet card. Schuster in « Liber Sacramentorum » (tom. 5 pag. 3 ss.). Secundum hunc auctorem celeberrimum res ita se evolvit: Cum Liturgia in primis saeculis graeca fuisset, facta est in 4 et 5 saeculo bilinguis, scil. graeca et latina, postea tandem latina, prout et in eadem gradu ac lingua communis se evolvit. Cuius facti reliquiae habentur in Missa papali (lectiones) et in nostro Kyrie. Ecclesia ergo ex principio pastorali ab origine ita egit, ut in salutem animarum evolutionem linguae liturgicae admitteret. Unde patet linguam liturgicam ab initio non fuisse rem immobilem, sed evolutioni subiectam, tanquam medium ad finem. Unde praeter alia haec duo dici possunt: a) ex mutatione linguae non adesse periculum pro dogmate; b) ex praxi pastorali optandum esse ut quae immediate ad populum diriguntur vel a populo aguntur, puta lectiones et cantus, per se lingua vulgari dici possint. Nec ex hoc principio pastorali sequitur, totam Missam esse vertendam in linguam vulgarem. De duplici enim ratione agitur: de ratione pastorali et de ratione mysterii. Iamvero in lectionibus magis ratio pastoralis viget, dum e contra in canone ratio mysterii primum obtineat locum. Nec iterum plures linguae in eadem loco impediunt quominus lectiones in lingua vulgari dicantur. Ex praxi enim optime constat, pastores animarum rem ita dirigere, ut in unam Missam fideles unius tantum linguae conveniant et in alteram Missam fideles alterius linguae. Sic res optime componitur, experientia duce].

30. 10. 1962 | Mons. George Patrick Dwyer (Birmingham)

Loqui vellem de art. 37 (Ordo Missae instaurandus) una cum art. 41 (de lingua): necessario enim connectuntur.

Etenim, post longam disceptationem ultimis diebus factam, adhuc incertus maneo de eo quod praecise proponitur faciendum de Liturgia Missae. Quidquid sit de Sacramentis et de Sacramentalibus, ordo Missae est id quod ante omnia nobis et fidelibus interest.

Ultima hebdomada per longum et latum disceptatum est de lingua in qua Missa dici debeat. Aliqua, sed non ita multa, dicta sunt de ritu ipso. Sat multi inter nos [sicut et ego] probabiliter contenti essemus de ordine Missae ut eum cognovimus a iuventute nostra. Attamen verbis tot Patrum permotus, praesertim eorum de Ecclesia silentii, qui rationes pastorales urgent cur novus ordo Missae instauretur, desideria personalia seponere paratus sum, ne impediatur opus Spiritus Sancti in apostolatu.

Et dico: fiat [ergo] novus ordo Missae ut pastoralis instructio populo detur.

Attamen aliquatenus anxius haereo de limitibus huius novae ordinationis Missae. Vellem aliquod propositum facere, ut ii qui idem sentiunt possint clarum suffragium ferre. Vellem ut in hoc art. 37 aliquis limes statuatur, ut sciam quousque haec nova ordinatio Missae se extendere permittatur. Vellem tandem ut incolumis servetur et in tuto ponatur unitas ritus romani.

Si enim unicuique nationi permittatur ordinem Missae proprium conficere, non habebitur reconstructio ritus romani sed potius destructio. Et pro mea parte nolo in hoc Concilio ad lectum mortis ritus romani adstare.

Et re vera nostris diebus proposita sat extraordinaria hic et alibi legi possunt. Exempli gratia: nuper in libro sat late diffuso in lingua anglica, rite munitus « Imprimatur », auctor vult ut elevatio hostiae et calicis supprimatur quia, dicit, « non debemus adorare Sanctissimum Sacramentum intra Missam sed tantum offerre ». Alii volunt ut ultimum Evangelium aboleatur; et ita porro.

Igitur propono ut haec duo paragrapha adiungantur art. 37:

1. « Hic novus ordo restringatur ad Missam catechumenorum ita ut ab offertorio usque ad finem ordo [Missae] immutatus maneat et quidem lingua latina, salvo privilegio ».

Adnoto: dico « lingua latina » pro hac parte Missae quia minus conveniens mihi videtur in eadem parte Missae [habere] mixturam habere aliquam linguae latinae et linguae vulgaris: potius quam ritus romanus esset ritus macaronicus!

Et dico « salvo privilegio » pro Ecclesiis, e. g. Croatiae, qui aliam consuetudinem iam habent.

2. Adiungantur verba: « Ordo Missae catechumenorum, utcumque mutatus et etiam si totus in lingua vulgari instructus, communis et idem sit pro omnibus qui ritu romano utuntur ».

31. 10. 1962 | Mons. Alberto Devoto (Goya, Argentina)

Loquor nomine proprio et aliorum episcoporum, quorum subsignationes sunt in pagella. Quaedam verbis dicana et alia scriptis mittam.

In pag. 175, ad n. 37: Instauratio Ordinis Missae est sine dubio res magni momenti, propterea hoc articulum debita praecisione indiget. Quamvis non sit opus Concilii Oecumenici ad parva descendere — ut saepius in hac aula auditum est —, orientationes generales statuere necesse est, iuxta quas Ordo Missae a peritis recognoscendum sit.

In Missa recognoscenda hae orientationes serventur:

1. In valorem denuo mittantur illi ritus qui ratione ' rutinae ' vel consuetudinis realem vim amiserunt, verbi causa processiones introitus, offertorii et communionis, elevatio sic dicta « minor » in fine canonis, [fractio panis] etc.

2. Ut facilius applicatio concreta n. 14 et passim, evadat, restaurentur illi ritus qui actuosam participationem fidelium reddunt, v. g. celebratio versus populum in quantum fieri potest, habitualis praesentia cuiusdam « commentatoris » et lectoris, saltem dominicis et diebus festivis, proclamatio lectionum in loco aptiori, [ab altero distincto] etc.

3. Ut Ordo Missae modo simplici, claro et brevi exstruatur, ut dicitur in n. 23, omittantur illi ritus, qui sensum amiserunt, vel nimis complexam celebrationem efficiunt, verbi causa psalmus « ludica me », multiplicatio signorum crucis et genuflexionum in Canone, « Lavabo » in Missis lectis, [nonnullae repetitiones, e. g. Domine non sum dignus etc. . . .]

31. 10. 1962 | Mons. Jean Carlos Aramburu (Tucuman, Argentina)

Quoad n. 37, optandum esset schema [non vagum, sed] concretum. Et omittendo alia. [Ad servandam viam mediam inter totalem et nullam recognitionem, humiliter proponerem ut Canon Missae servetur, cum additione invocationis S. Ioseph et iuxta n. 23 huius schematis, supprimantur repetitiones v. g. quaedam verba, signa crucis, genuflexiones etc.]. Quoad partem catecheticam Missae, optandum esset ut ipsa sit captui fidelium accommodata. Hoc modo, ex quadam clariore intelligentia verbi Dei ex parte adstantium, non turbatur sed, e contrario, firmatur magis triplex unitas theologica, quae est fundamentalis et necessario firmanda, i. e. unitas fidei, regiminis et communionis.

31. 10. 1962 | Mons. Petrus Tou (Hsinchu, Taiwan)

Omnes hucusque sermocinantes in discussionibus de sacra Liturgia et praesertim nunc de Missae Sacrificio, duas prae oculis habent sollicitudines seu praeoccupationes, de cetero legitimas et laudabiles: uniformitatem scilicet conservandam in tota Ecclesia, saltem latina, et varietates introducendas in diversis locis et populis, semper pro utilitate christifidelium melius consulenda. De facto enim nonnullibi plures introductae sunt vel introduci tentantur novitates, saepe etiam pulchrae, in ipsa Missae celebratione.

Ideo nonnulla considerationi Patrum proponere humiliter audeo et peto veniam auctorum magis competentium.

De celebratione Missae in ritu latino distincte considerandae esse videntur variae partes celebrationis:

1. Canon Missae idem et invariatus manere desideratur ubique terrarum quoad caeremonias et preces necnon, uti opinor, etiam quoad linguam, exceptis « Pater Noster » et « Agnus Dei » elevata voce in lingua vernacula forsitan pronuntiandis.

2. In partibus Missae ante et post canonem, hodie exsistentibus, eaedem conservari debent ubique caeremoniae bene et taxative definitae, sed fieri probabiliter poterunt in diversis linguis populorum, si usus linguarum vernacularum post hoc Concilium [a S. Sede] concessus fuerit. Nuper tentamen privatum factum est apud nos, etiam in mea dioecesi, versionis in linguam sinicam Ordinarii Missae melodiis gregorianis adaptatae.

3. Si quis episcopus vel sacerdos alias preces vel caeremonias speciales introducere intendit, uti revera nonnullis in regionibus factum est, eas ponere debet extra partes proprias Missae communiter observatas et numquam eisdem interponat, ut sic locum habent trina recitatio « Ave Maria » et preces subsequentes a Papa Leone XIII praeceptae [Dio sia benedetto] et devotiones variae [erga Ss.mum Cor lesu et B. M. Virginem et similia] Missam sequentes.

Ratio est ut quisque christifidelium celebrationem Missae bene sequi possit ubique terrarum, saltem in ritu latino, etiamsi idiomata localia non cognoscit, uti mirifice hoc attingit in signo crucis ubique nos signando, in recitationibus Rosarii, Viae Crucis, ' Angelus Domini ', etc. ... quae simul peragi possunt ab omnibus fidelibus ex diversis linguis et populis.

Deinde pars prima Ordinarii Missae (ante canonem) est satis longa, sed pars subsequens canonem videtur nimis brevis, ita ut fideles, ut non dicam sacerdotes, qui statim post finem Missae (proh dolor) ecclesiam relinquunt vel relinquere debent (v. g. ut locum cedant fidelibus aliam Missam attendentibus in die festivo), vix gratiarum actionem agant adeo ut tempus tam pretiosum (post communionem) perdant. Nonne, pro hoc fine, convenientius erit, quaeso, iuxta n. 37 schematis, transferre aliquas preces ante canonem positas, ad partem canonem subsequentem? v. g. (solum dico pro exemplo) praeter alias preces, salvo meliore iudicio, ipse quoque hymnus « Gloria in Excelsis Deo» si recitatur vel cantatur post communionem, nobis certe praebebit occasionem maioris devotionis dicendo Domino nostro, in corde nostro manenti: « Adoramus te, gratias agimus tibi, tu solus Sanctus, tu solus Dominus, tu solus Altissimus, lesu Christe, etc.

Parceant mihi liturgistae [veri nominis]. Dixi.

5. 11. 1962, Mons. István László (Eisenstadt)

Tantum aliqua verba ad n. 37. Forte nobis brevissimus conspectus instaurationis liturgicae in ultimis annis ad investigandam viam rectana in hac materia utilis esse possit, nempe:

1. Quod instauratio, de qua in hoc capite, non aliquid novurn est sed a pluribus annis abhinc iam incepit et adhuc semper perdurat. Quod permultae ordinationes Apostolicae sicut et S. C. Rituum, quae interim publicatae sunt, satis probant, quarum una aut altera fere quovis anno in A.A.S. invenitur: ex. gr. decretum generale de Rubricis [ad simpliciorem formam redigendis (A.A.S. 47 [1955], p. 218)]; decretum Maxima redemptionis nostrae mysteria (A.A.S. 47 [1955], pag. 638), Instructio de Musica sacra et sacra Liturgia (A.A.S. 50 [1958], pag. 630), Litterae Apostolicae motu proprio datae de novo Rubricarum Breviarii et Missalis Romani corpore (A.A.S. 52 [1960], pag. 593). Anno 1955 Pius Papa XII constituit commissionem, cui generalis instaurationis liturgicae studia demandata fuerant.

2. Quae instaurationes non tantum ad Sacramenta aut Sacramentalia se referunt, sed etiam ad sacrificium Missae (vide decretum Maxima redemptionis nostrae mysteria aut Litteras Apostolicas de novo Rubricarum Breviarii et Missalis Romani corpore, et alia).

3. Causae, quae pro istis instaurationibus afferuntur eaedem sunt quas tam saepe ibi audivimus, nempe:

a) Promotio participationis fidelium (ex. gr. textus: « sedulo curandum est, ut fideles non tamquam extranei vel muti spectatores Missae intersint, sed illam praestent participationem, quae in tanto mysterio requiritur» ex Instr. de Musica sacra et sacra Liturgia, A. A.S. 50 [1958], pag. 641).

b) Respectus biblicus sive promotio splendoris primitivi sacrarum actionum (cf. imprimis instaurationem Hebdomadae Sacrae. lam in decreto de solemni vigilia paschali instauranda legimus: « Nostra autem aetate... vivum obortum est desiderium, ut paschalis praesertim vigilia ad primitivum splendorem revocaretur, originali eiusdem vigiliae instaurata sede, ad horas videlicet nocturnas, quae dominicam Resurrectionis antecedit » (A.A.S. 43 [1951], pag. 129).

c) Pastoralis sollicitudo et efficacia sacrae Liturgiae pro vita christiana (fere in omnibus decretis primum locum habet). Et non ultimo loco:

d) Petitio instans episcoporum (ex. gr. « His de causis viri in re liturgica peritissimi, sacerdotes curam animarum gerentes, et imprimis exc.mi antistites, recentioribus annis enixas ad Sanctam Sedem preces detulerunt, postulantes, ut liturgicae Sacri Tridui actiones, ad horas, ut olim, postmeridianas revocarentur, eo sane consilio, ut fideles facilius interesse possint » (A.A.S. 47 [1955], pag. 839).

5. 11. 1962 | William Duschak (Calapan, Filipíny)

Nostris temporibus memoria Domini, Coena Domini, sacrificium Missae celebratur secundum diversos ritus. Ritus isti antiqui et valde venerabiles sunt, sed facti ab hominibus, licet doctis et sanctis. Per saecula nunc iam praeterita modi celebrandi Missam et ipsa missalia variis mutationibus et multis varietatibus subiecta sunt usque ad illam plus minusve finalem missalis editionem — hoc quidem valet pro ritu latino tantum — quae facta est post Concilium Tridentinum. Missali isto latino utimur usque ad tempus hoc.

Si nostris temporibus et ab hoc Concilio totius historiae Ecclesiae maximo desideratur et exspectatur instauratio Missae, necnon summa mediorum et monitorum quae ad participationem fidelium actuosam conducant, methodus optima eligenda consistere videtur in reditu ad primam et originalem Missam quam et sicut Christus ipse ultima Coena instituit et uti memoriam sui facere et repetere praecepit. Si saecula et generationes quae transierunt suos pro celebratione Missae ritus formare potuerunt secundum eorum mentem et gustum, qua ratione non liceret Patribus maximi huius Concilii, post tot saecula, Summo Pontifice duce, et secundum dictum « omnia instaurare in Christo », quodammodo redire ad primam et venerabilissimam Missae formam a Christo ipso institutam?

Nihil dicam contra linguam latinam. Est lingua matris, sanctae Matris Ecclesiae, est lingua liturgica maioris Ecclesiae Catholicae partis, lingua Concilii, communicationis catholicae per totum orbem terrarum; lingua scientiarum sacrarum; est lingua pro seminariis et litteris sacris in operibus sanctorum Patrum innumerabilibus et Ecclesiae Doctorum depositis.

Nihil dicam contra diversos ritus, nihil contra ritum latinum. Exsistit, habet et habebit ius exsistendi et florendi, praesertim in Missis solemnibus, cantatis, in Missis sacerdotum sine congregatione celebrantium, pro monasteriis et communitatibus linguam latinam non ignorantibus. Sed quaestio est, num ritus latinus, uti est, immo variis modis et mediis participationem actuosam foventibus necnon consiliis auctoritatis Ecclesiae et peritorum adhibitis, illum actuosae participationis gradus admittat qui haberi posset et exerceri debet propter mandatum Domini, propter eminentem valorem intrinsecum et momentum sanctae Missae pastorale. Utile est hic meminisse dictum illud Domini de commissura panni rudis quae non immittitur in vestimentum vetus, vel de vino novo quod non mittunt in utres veteres (Mt. 9, 16-17).

Sperare liceat primam partem Missae, quae dicitur catechumenorum, qua christifideles doceantur et orationibus praeparentur, celebratam in lingua vernacula. Cur enim sacerdotes per generationes iam, submissa voce, ista verba sacra et inspirata, nempe lectiones, Epistolas, ipsum Evangelium, repetere debent coram Deo solo, qui omnia scit et textus illos sacros inspiravit pro populo suo sancto vel sanctificando, dum populus Dei ipse post eum, i. e. sacerdotem, sedet et esurit et sitit, avidus illius panis qui est verbum Domini [Dei]?

Mentionem hic non facio eorum postulatorum et desideriorum circa Missam quae sunt multa et varia, et frequenter proferuntur a peritis sacrae Liturgiae. Hic quaestio sit de canone Missae tantum, uti Christus ipse fecit et fieri iussit illis pernotis verbis: « Hoc facite in meam commemorationem ».

Praesumi liceat verbo « hoc » Christum praecepisse in sui memoriam facere quod, et quo ritu, et quibus aliis circumstantiis quae in futuro repeti possent, ultima Coena et institutione sanctae Eucharistiae ipse et fecit et dixit. Immo dici posse videtur totam, ut ita dicam, atmospheram quae in ultima Coena vigebat in quacumque Missa celebranda repeti et effici debere in quantum fieri potest. Quaenam nunc sunt ista elementa sensu liturgico constitutiva et distinctiva secundum primam Domini nostri lesu Christi Missae celebrationem ab ipso factam?

Christus celebravit Missam primam coram Apostolis — versus populum, secundum consuetudinem in coenis vigentem.

Christus locutus est alta voce, ita ut omnes, ut ita dicam, Canonem primae istius Missae audirent.

Christus usus est lingua vernacula, ita ut omnes sine ulla difficultate eum et verba eius intelligerent.

Verbis « hoc facite », secundum eorum integram notionem, contineri videtur praeceptum celebrandi Missam uti coenam, coram populo, vel saltem alta voce et lingua quam commensales intelligunt. Accedit quod difficile intellectu est memoriam Domini celebrari posse in silentio et lingua ignota adstantibus, uti mysterium, quamvis profundissimum sit mysterium ipsius Missae. Missa ritu ultimae Coenae celebrata praeberet participationem naturalem et intimam, ita ut non amplius opus sit istis modis et auxiliis ab extra illatis.

In ultima Coena Christus permulta et perpulchra dixit, docuit et oravit quae quodammodo ad memoriam Domini pertinent, et vix ac ne vix quidem a celebratione memoriae eius separari possunt. Conclusiones patent: demus populo nostro, quandocumque obligatione tenetur assistendi vel audiendi Missam, et quandocumque concursus populi habetur, istum ritum originalem institutum a Domino ipso. Stet sacerdos coram populo ut alter Christus, populus ipse audiat et intelligat omnia. Verba adhibenda, imprimis in Canone, sint verba Domini, et parce solummodo verba hominum. Sint verba promissionis Sanctissimi Sacramenti (10. 6): «Ego sum panis vivus..., panis vitae». « Qui manducat me... », etc.

Sint verba ultimae Coenae et ultimae noctis Domini super terram, secundum Evangelium S. Ioannis: « Exemplum dedi vobis », « Ego sum via et veritas et vita », « Si diligitis me, mandata mea servate », « Pacem relinquo vobis, . . non quomodo mundus dat... », « Ego sum vitis vera, vos palmites », etc. Et semper addatur vel pars ultimae Christi orationis circa istud « ut omnes unum sint ».

Patres Conciliares: neque diversi ritus neque fratres christiani qui non sunt catholici, sed credunt in Christum Eucharisticum, unquam accipient ritum latinum vel quemcumque alium ritum historicum, sed fortasse parati sunt accipere invitationem cooperandi, peritis omnium rituum necnon Ecclesiarum quae fidem eucharisticam tenent adiuvantibus, in compositione Missae quae vere vocari posset Missa oecumenica vel « Missa orbis », quae Missa sequeretur ritum Coenae Domini et principia superius generatim et passim enumerata.

Sic habere possemus Missam vere oecumenicam, Missam orbis, et cum ea istam multum desideratam unitatem, saltem in memoria eucharistica Domini. Videant auctoritates summae Ecclesiae, videant periti theoretici et practici. Populus autem Dei gauderet participatione ista perfecta et intima qua ultima Coena Apostoli gavisi sunt.

Conceptus et propositio « Missae orbis » audacitatem redolet, sed non temeritatem, quia sequemur exemplum et praeceptum Christi Domini. Meminisse etiam iuvat hoc Concilium esse maximum in historia salvationis et Concilium sic dictum unionis.

5. 11. 1962 | Mons. Carlo Ferrari (Monopoli)

Circa art. 37, pag. 174: de novo Ordine Missae instaurando. A uc desideratur in Liturgia, inter Missam solemnem et Missam simpliciter lectam, improprie « privatam » dictam, Missa magis communitati accommodata, in qua scilicet, ad normam n. 27 primi capitis, per actiones, per gestus, per habitus corporis, per acclamationes, responsa et cantica, foveatur illa dispositio animi quae ad optatam participationem fideles ducat.

Exopto ergo ut Ordo huius Missae aequa harmonia conciliet quae celebrantis et quae christifidelium sunt. Erit nova et peropportuna occasio practice demonstrandi quod possunt fideles et quod non possunt.

5. 11. 1962 | Mons. Carlos Saboia Bandeira de Mello (Palmas, Brazílie)

Structura Missae in ritu latino — structuram dico: [structura], orma, ordinatio caeremoniarum et orationum, modus cunctus quo Missa celebratur [— structura Missae] in ritu latino — omnino permanere debet ut nunc est, nec in generali dispositione nec in singulis partibus ulla recognitio facienda, etsi aliqua, e. g. « Lavabo », minus bene introducta esse videantur. [Minutissima] minora quidem, quae structuram non tangant, possent innovari. Rationes:

Prima: Ritus latinus a primo saeculo christianismi venit in suis elementis basicis; ab aevo Martyrum, a quibus compositus fuit ea sensuum, fidei, pietatis, fortitudinis sublimitate, quae illis heroicis temporibus inhaerebant; utpote postea decursu saeculorum varia nova ab aliis sanctis et doctis viris, perpauca quidem, eodem autem traditionis spiritu advenerunt. Immo suppositiones fundatae exsistunt, quod ritus romanus ab ipso S. Petro Apostolo in suis fundamentis exaratus est. Suspicatur ritum romana lingua in usu fortasse fuisse pro minus instructis, qui tunc graeca lingua non pollebant, cum Liturgia [tunc] eo tempore graece litaretur.

Secunda ratio. Structura Missae, ut facta est, summum artificium repraesentat, litterarice, liturgice, canonice, iuridice, quocumque modo consideretur est artificium. Est poesis perfecta! Adiungendo pietatis elementa omnes et graecorum maximas artes superat. [Tota S. Petri haec Basilica non attingit artificium nostri ritus].

Ritus latinus in romana vetere sobrietate fundatur (est tertia ratio): simpliciter [ultra simpliciter] immo simplicissime preces profert. Eo ipso liquide rem ostendit. Eo ipso ad pietatem uniuscuiusque, prout maluerit, inservit, quia sensus suos unusquisque ad verba et caeremonias applicare quit, ut Spiritus ei insufflaverit quocumque momento. Eo ipso quoque pro participatione fidelium, etiam in eis quae pro lingua vernacula schema providet, fidelium omnium nationum et conditionum maxime confert.

Quarta ratio. Si inceperimus quidquam mutare, non invenietur finis. Nam unus est contra manipulum; alter contra duas ex tribus orationibus ante Communionem; tertius se vertit contra « enim » et « mysterium fidei » [(dicitur, quin aspectent veredictum Concilii vel Sedis Apostolicae, quosdam iam hodie illa verba iam non pronuntiare] in Consecratione); unus vult S. Ioseph in Canone; alter dicit S. Antonium Paduanum esse sanctum totius mundi... Non pergam, venerandi Patres, quia esset repetitio earum rerum quae iam dixi, etsi graviora hic scripsi. [Et ita porro. Vellem, Patres beatissimi, me in manu habere scripta illa perniciosissima, quae mihi sacerdos quidam iam ante 30 annos legenda tradidit, quibus quam multa in Liturgia nostra in despectum trahebantur. Casula irridetur (chabsula erat vestis superior operariorum; ergo, dicunt, nos etiam veste nostra, qua ad opus nostrum quotidianum imus, Missam offerre debemus). Ludibrium faciebant de tribus Ave post Missam, et Et cum spiritu tuo ab ipso sacerdote sibi ipsi respondendo, de secundo mendace nocturno et de aliis, iam ante 30 et plus annos, subrepticie autem. Nunc aperte. Coelibatus episcoporum turpissime in dubio ponebant; hodie coelibatum abrogare, si possent, aperte satagunt. Dicunt se multo melius domi lectione S. Scripturae

instrui, quam in Ecclesia pericopis, quae aliquando infeliciter electae sint in Missis. Cur audire illas, vel explicationes boni et pii, sed male instructi parochi, qui nesciat ulteriores conclusiones scientiae exegeticae? Exinde nolunt amplius ante-missam usque ad Offertorium, nisi ipsum solum initium, eo quod non essent catechumeni, nec ab indocto quodam sacerdote doceri eis opus esset].

Conclusio: Teneamus quod habemus; forsitan, sine dubio, minora [minuscula] quaedam melius expurgari sit. Dixi.

5. 11. 1962 | Mons. Albert Cousineau (Cap-Haïtien, Haiti)

Ad art. 37. Altera animadversio votum est, quod sic enuntio: introducatur intra Missam nomen Beati loseph, Sponsi Beatae Mariae Virginis, ubicumque nomen Beatae Virginis Mariae nominatur.

Nihil enim opportunius mihi videtur, quam ut, recognitione Ordinis Missae nunc peragenda, istud votum multorum cardinalium, episcoporum atque superiorum Ordinum Congregationumque religiosarum demum exaudiatur.

5. 11. 1962 | Mons. Henri-Martin Jenny (Cambrai)

Veniam mihi dare velitis ut aliqua dicam de n. 37: « Ordo Missae recognoscatur ».

Hic numerus maximi est momenti in cap. II.

Aliqui ex Patribus interrogant: cur et quomodo recognoscendus Ordo Missae? Profecto clarius scire debemus de quanam re hic praecise agatur.

Responsionem audire velitis, venerabiles Patres. Si obscura verba sunt huius n. 37, hoc accidit post « declarationem » suppressam, quam paraverat commissio de Liturgia, necessariam omnino ad mentem istius recognitionis intelligendam.

Non cuiuscumque reformationis cupidi, nec novationis malo pruritu accensi, non ad contrahendam Missam neque gravandam, sed potius gloriae Domini zelo ac sanctissimae Missae amore inspirati, in commissione praeparatoria, pastores una cum peritis, et quidem illustribus, enixe adlaborarunt.

Hodiernus enim Ordo Missae qui decursu saeculorum succrevit certe retinendus est. Nonnulla tamen passim emendanda videntur, ope studiorum quae peracta sunt sive circa originem sive circa evolutionem singuIorum rituum, ita ut cuiusque partis natura et significatio in clariore luce ponatur, nec non fidelium participatio [actuosa] facilior reddatur et ideo Pater noster et Dominus melius a populo sancto per lesum Christum cognoscatur, ametur et adoretur.

Et ideo, antequam declarationem ipsam integram prae oculis habeamus, nunc sufficit, Patres venerabiles, sed necessarium est, ut illius puncta maioris momenti breviter complectamur ac ita de principiis pro reformanda Missa clare doceamur.

Preces ad gradus altaris aliquatenus minuendae.
Clarius distinguendae duae partes Missae: Liturgia nempe verbi et Eucharistica; quod obtineretur cuiusque locum separando: pro Eucharistia locus est altare; pro Liturgia verbi, versus populum: sedes et ambones.
Rariores in Missa fiant cruce signationes, altaris oscula, genuflexiones et alia huiusmodi.
Ritus Offertorii ita describatur ut populi participatio magis appareat. Orationes sacerdotis, quae potius privatam vel singularem pietatem sapiunt, recognoscendae; oratio super oblata clara voce dicenda.
In Canone Missae, preces praecipuae, saltem doxologia finalis, elata voce dicantur ita ut populus clamare valeat: Amen, quod in fine tantum exstare deberet.
Fractio hostiae et Pax melius ordinentur.
Formula ad Communionem brevior sit: « Corpus Christi », cum responso « Amen ».
Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis.
Missa solemnis cum diacono in ordinaria praxi restituatur.
Missa Pontificalis simpliciori ritu celebretur.

Illa sunt puncta principaliora.

Cum Missa, praesertim dominicalis, populo Dei tantum afferat ad laudem Domini maiorem, ad fidem nutriendam, ad animas salvandas, oportet ut illud Missae Sacrificium, in suis partibus splendorem et aequilibrium, in suis varietatibus unitatem [splendorem], in suis momentis viam [unitatem] ascensionis ad Patrem omnibus fidelibus manifeste demonstret. Talis est multorum spes in recognoscendo Ordine Missae.

Itaque emendationem scriptam trado exc.mo Domino secretario, quae clariorem reddat n. 37. Dixi.

5. 11. 1962 | Mons. Pablo Barrachina Estevan (Orihuela-Alicante)

In n. 37 cap. II dicitur: « Ordo Missae ita recognoscatur sive in generali dispositione sive in singulis partibus... », etc. Haec dictio ambigua videtur. Finis huius numeri clara perceptio et activa participatio est, ut patet; qua de causa parvas videtur innovationes postulare, eo magis quod emendatio maioris momenti propensionibus in sequentibus extremis numeris praebet: exprimitur. Attamen textus ansam duabus tegrae nempe commutationi Missae, aut deficienti aptationi, ut patet. Quapropter nonnulla addam dictis, relate ad traditionem et progressionem simul.

Ut haec verba n. 37 iusto pondere et extensione donentur, consentaneum erit historiam ipsam Ecclesiae recolere. « Ad sacras Liturgiae fontes, mente animoque, sapiens profecto ac laudabilissima res est », ut ait Pius XII in Encyclica Mediator Dei.

Re enim vera, facile est Missam hodiernam cum primigenia conferre. S. Iustinus, saeculi II (Apologia I, cap. 67), verbis praecisis partes Missae enuntiat [his verbis loquitur: « In eundem locum fit conventus... commentaria apostolorum aut scripta prophetatum leguntur... is qui praesit admonitionem et adhortationem facit. .. preces emittimus... panis offertur et vinum... qui praeest preces et gratiarum actiones totis viribus emittit... distributio fit et communicatio cuius comparationis gratia, apparet Missae structuram eandem ac hodiernam esse [ut apparet]. Et ita omnibus subsequentibus saeculis servatur. Testis est Didascalia quae Missam saeculi III describit, et « Ordo Romanus » primus ubi singulaer partes missae saeculi VII et VIII enumerantur.

Verum est etiam efficientiam gallicanam, maxime sub Francorum imperatoribus, multum et nimias valuisse, orationes et illae addidisse. praecellenti Sed et Missa antiquae eadem doctrinaead Trisuas caeremonias

dentinum Concilium pervenit. Cuius rei traditio tanta erat ut ante 1562, annum decreti huius Concilii Tridentini [(de « observandis et evitandis in celebratione Missae »)], ipsis dioecesibus innovare Missae ritus licebat, quin corpus tamen Missalis mutare possent. Ouam doctrinam Concilium Trevirense et Moguntiacum, inter alios, tamquam veram et unicam habuerunt.

Cum ergo eadem sit structura Missae ac temporis S. lustini, qui certo immediatos successores Apostolorum cognovit, evidens et definitive apparet Missam nec mutari nec variari posse in hac structura.

Quam ob rem legitur in prooemio sessionis XXII Concilii Tridentini: « Ut vetus fides atque doctrina retineatur et in sua puritate conservetur et S. Pius V, in Bulla anni 1570, ait: « Qui quidem (agit de peritis) ad pristinam sanctorum Patrum normam ac ritum Missale ipsum restituerunt ». [Illis quidem temporibus asserebatur Missam opus esse perfectissimum nec reformari posse. Quae verba in omni sua extensione nimia sunt. Et ipsum Tridentinum, quod agnovit miram ilIam pristinam participationem fidelium, nihilominus illas aptationes non quaesivit. Sed nobis affirmandum est: adiuncta opportuna non esse ad hanc reformationem; et Missam praecipue tuendam esse et ab haereticorum impugnationibus, et ab irreverentiis et superstitionibus clericorum].

Neque tantum de nuda structura Missae loqui debemus, sed etiam de aliis partibus, dictionibus, verbis, quibus illae partes essentiales in proprio suo sensu, theologico et ecclesiastico, definiuntur. Asserere enim debemus, teste historia et Traditione, saeculum III et IV eminere, in Liturgia, puritate doctrinae, et VII et VIII simul in splendore cum actuosa participatione fidelium, ut satis demonstratur ex ipsa Missa stationali Romae. Quae omnia, Patres Tridentini, cum optime nossent, dixerunt: textus non mutandos esse, sed intelligendos. Ipsumque Concilium solemniter declaravit non tantum nullos continere errores, sed loquitur etiam « de intellectione verborum et perceptione », uti nos loquimur.

His omnibus de causis dicendum est: a) schema vel structuram Missae servandam esse; b) doctrinam firmam stare, et multis in locis aptam et consentientem esse huic fidelium participationi, quare retinendam esse; c) cum ita res se habeant, maxima cum prudentia agendum esse: ob eius sanctitatem, ob eius in saeculis permanentiam et ad vitandum scandalum.

Sed etiam certum esse affirmare debemus, nonnulla elementa, aliena ipsi Missae, cumulavisse aetate media. Et praeterea consulere necesse est opportuniori adaptationi fidelium conditionibus.

Hac de causa, praeter ea quae in n. 38 et sequentibus dicuntur, illa proponere audeo, quae ab aliquo dicta sunt: relate ad preces ante altare, ad distinctionem partis didascalicae et sacrificialis, etc. [a) Preces ante gradus altaris breviores fiant. b) Pars didascalica accuratius a sacrificali parte distinguatur: cuius rei gratia, sacerdos, post salutationem, versus populum ipse maneat, ut lectionem et evangelium recitet. c) Missa verbis « Ite Missa est » et « Benedictione » finiatur].

Activa participatio fidelium haec duo praerequirit: Accessum Missae ad fideles, hac prudenti revisione consequendum; et fidelium accessum ad Missam, potissimum ex illa instructione directa quae primus modus et primus medius visus est sanctis Patribus.

5. 11. 1962 | Mons. Eladio Vicuna Aránguiz (Chillán, Chile)

1. Ut duae partes Liturgiae Missae, verbi scilicet et sacrificii, probe inter se distinguantur, oportet ut eisdem loci diversi assignentur. Altare locus proprius est sacrificii. Liturgia autem verbi ita celebrari decet ut populus ad eam optime attendere possit. Quod sane obtinebitur si ad ambones vel ad alium idoneum locum fiat. Haec etenim sacrae Liturgiae pars ad erudiendum populum ordinatur; itaque ex natura sua expostulat ut sacer minister magistri partes agat.

Lex ergo hac in re sit christiani populi profectus. De quibus praecla rum exstat in Liturgia pontificali exemplum, ubi lectiones non fiunt ad altare.

2. Omnes omnino episcopi chilienses sine ulla exceptione (sumus viginti et quinque praesentes, cum nostro cardinali), pastoralibus de causis vehementer permoti, enixius postulant ut Sacrosanctum Concilium admittat, praesertim in iis quae ad populi instructionem pertinent, vernaculae linguae usum. Ego ex toto corde — ex toto corde — adhaereo sapientissimis verbis in hoc sensu iam ab aliis Patribus prolatis.

Liceat mihi denique paucis verbis meam mentem aperire circa Concilii munus.

A Romano Pontifice convocati sumus ut opportunas mutationes inducamus. Venerabiles quidem sunt traditiones, sed si quandoquidem in animarum detrimentum vergant, mutari possunt ac debent.

In hoc Concilio, occasio in vita nostra unica nobis praebetur in praxim deducendi quod Summus Pontifex non semel « Aggiornamento » nuncupavit.

Haec est sacerdotum et populorum nostrorum magna spes. Non claudamus hanc portam, ut ait em.mus card. Bea in hac aula conciliari. Sonet in auribus nostris Redemptoris verbum: « Misereor super turbam ». Dixi. Animadversiones additae:

Emendationes quae ad cap. II constitutionis de S. Liturgia « De Sacrosancto Eucharistiae Mysterio » a Conferentia episcoporum chiliensium proponuntur.

Ad S 37. Pag. 175, post lin. 20: Addatur nova paragraphus: « Cum in Missa sint partes ex natura ab invicem distinctae, liturgia nempe verbi et sacrificii, locus proprius unicuique earum tribuendus est, ita scilicet ut populi christiani mysteriorum intelligentia facilior reddatur et insuper actuosa eius participatio foveatur. In futuro ergo licitum sit in Missis cum populo, Liturgiam verbi ad ambones vel ad alium idoneum locum, sicut in ritu pontificali, celebrare ». Ratio: Commissio praeparatoria de S. Liturgia optime notaverat, altare esse locum proprium sacrificii, Liturgia autem verbi, quae ad fidelium mentes illustrandas celebratur, peropportune ita disponi deberet ut populus ad lectiones et earum expositiones quam maxime attendere posset.

Post vero supralaudatam paragraphum additam, etiam sequentia addenda proponuntur: « Hodiernus Ordo Missae, qui saeculorum decursu succrevit, retinendus est; nonnulla tamen passim recognoscantur, praesertim sequentia:

a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexiones, inclinationes et alia huiusmodi.

b) Preces ad gradus altaris aliquatenus minuantur.

c) Praefationum numerus augeatur, canon recognoscatur eiusque finalis doxologia elata voce recitetur.

d) Fractio hostiae et pax melius ordinentur.

e) Formula distributionis S. Communionis brevior admittatur, scilicet: « Corpus Christi. Amen », tota a ministro recitata.

f) Tres orationes ante S. Communionem elata voce recitentur.

g) Numerus orationum pro liturgica gratiarum actione augeatur.

h) Usus vini in ablutionibus tollatur, ac

i) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis: « Ite, Missa est ».

Ratio harum emendationum est desiderium ritum romanum ad pristinam suam formam revocandi, elementa adiectitia auferendo, simplicitatem quaerendo et simul antiquas divitias quae ad pastorale bonum conferunt renovando. In specie optandum est ut gratiarum actio liturgica augeatur ad spiritualem profectum fidelium, ne ex abbreviatione partis finalis Missae, veneratio erga sacramentum minuatur.

Psané příspěvky | Mons. Lorenzo Bassoli (Lanusei, Sardinie)

Propositio mea est liturgico-pastoralis. In schemate de sacrosancto Missae sacrificio tractatur de partibus Missae, scilicet de lectionibus, de homilia, de oratione communi et de Communione; sed nihil dicitur de Offertorio, quod sane est praeparatio et prima pars sacrificii.

De Offertorio igitur mihi opportunum videtur in memoriam revocare antiquum ritum, quo fideles offerebant publice ad altare panem et vinum et alia dona, quae, tum ad materiam sacrificii Eucharistici, tum ad sustentationem sacerdotis, et in solamen et auxilium pauperum inservirent.

Huius venerabilis ritus hodie, in Missa ritu romano celebrata, tantum vestigium quoddam remanet in stipe quae in ecclesia colligitur tempore celebrationis Missae.

Sed haec res multum distat a ritu perspicuo et loculentiore quo fideIes, psalmos concinentes in laetitia cordis, accedebant ad altare cum muneribus, quibus significarent semetipsos potius offerre velle una cum Christo.

In votis est ut hic ritus processionis ad offertorium denuo in liturgia admittatur, sed obstat difficultas protrahendi tempus celebrationis.

Tamen, cum mihi videatur aliquam instaurationem in offertorio afferendam esse, haec audeo humiliter proponere:

Primo. Brevitatis causa, possunt reduci in formam breviorem orationes quas sacerdos solus recitat in oblatione panis et calicis.

Secundo. In quibusdam festis solemnioribus et extraordinariis (exempli gratia, in festo Epiphaniae, in Congressibus Eucharisticis, in piis peregrinationibus ad sanctuaria, in die pro pauperibus paroeciae sublevandis, etc.) permittatur, de consensu Ordinarii loci, ritus quo omnes fideles, offertorii tempore, ordinatim ad altare accedant et sua dona offerant.

Tertio. In omnibus Missis de praecepto, nonnulli fideles, communitatem repraesentantes, aliqua dona publice offerant ad altare, ut videri adhuc licet in ritu ambrosiano. A ceteris autem fidelibus, eodem tempore stips quaeratur; sed haec collecta sollicite fiat, ut absolvatur intra tempus Offertorii. Necesse enim est vitare omnino ne stips quaeratur tempore homiliae, vel tempore Canonis, ut fideles, vel ad audiendum attente verbum Dei, vel ad momentum principale sacrificii, tota mente intendere possint.

Quarto et ultimo. Cum Sacrum Convivium sit memoria passionis Christi, et ideo suae immensae caritatis erga nos, necesse est ut fideles aliquod publicum signum dent dilectionis in Christum; quapropter hoc, meo iudicio, congrue fieri potest in Offertorio si oblationes populi adhibeantur non tantum ad cultum, sed etiam in favorem pauperum et eorum qui gravioribus necessitatibus laborent.

Hoc enim in primaeva Ecclesia, teste Sancto Iustino, iam fiebat.

Et quia, ut monet Paulus Apostolus in II ad Corinthios (8, 21) « providemus bona non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus », populo reddantur rationes, scripto ad valvas Ecclesiae ponendae, de oblationibus in praeterita hebdomada collectis.

His instaurationibus, Missae sacrificium fiet fidelibus incitamentum ad charitatem alendam et exercendam et sicut per Eucharistiam et Crucis sacrificium Christus in finem dilexit nos et pro nobis tradidit semetipsum, ita in eodem Christi sacrificio fideles exhibeant charitatem erga Christum in persona egenorum, iuxta illud Evangelii: « quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis » (Matth., 25, 40).

Ita vero sacrosanctum Missae sacrificium fiet schola charitatis et centrum unitatis.

Quae omnia, ut arbitror, maximam vim psychologicam in fidelibus excitabunt, ita ut magis actuosa et gratior fiat participatio sacri, et numerus eorum qui Missam frequentent in dies augeatur. Quod est in votis.

Psané příspěvky | Crispulo Benítez Fonturvel (Barquisimeto, Venezuela)

Ad maiorem claritatem art. 37, pag. 167, inter alia quae instaurare oportet de singulis partibus Canonis Missae, secundum iudicia peritorum et propter bonum christifidelium, mihi videtur adnumerare sequentia:

1. In fine Canonis Missae, essent omittenda verba: « per quem omnia Domine, semper bona creas, sanctificas, vivificas et praestas nobis ». Ratio: quia inveniuntur extra proprium contextum ritualem id est, benedictionis donorum naturae offerentium. In hodierna liturgia, verba haec, sensum non habent, cum nullam benedictionem secum ferant, nam species sacramentales non benedicuntur.

2. Signa crucis quae comitantur verbis: « per ipsum, et cum ipso, et in ipso », etiam omittenda essent. Ratio: Etenim nihil significant quoad benedictionem Corporis Domini Nostri Iesu Christi, quod non benedicendum. Immo, Christus Dominus praesens est.

Et ita porro mihi videtur esse in Missa plura signa et plures genuflexiones quae non sunt concordes cum doctrina de unione mystica sacerdotis cum Christo, Verbo Incarnato.

Ouoad art. 41 attinet in quo loquitur de lingua vulgari mihi videtur quod Pater Noster et Libera nos, in lingua vulgari dicatur.

Psaný příspěvek | Johannes Da Mota y Albuquerque (Vittoria, Brazílie)

Ad pag. 37 haec adnotasse iuvat, nempe:

1. Ordo Missae recognoscatur ad similitudinem sollemnis pontificalis episcoporum, id est, prima pars, quae liturgia verbi vocatur, non ad altare, sed ad ambonem, vel in aliquo sedili tota perficiatur.

Rationes: a) haec praepositio minime novitatem sapit, et optime congruit tum historiae cum Missae indoli et maxime fovet fidelium participationem. b) Adstantes facili intuitu discunt duas esse in Missa partes quarum altera ab altera differt pondere et natura. c) Haec enim ritus ordinatio inducit fideles in mensa verbi prius alendos esse quam ad mensam Corporis Domini deinde accedant. d) Haec insuper ritus ordinatio mo mentum habet pro oecumenismo, cum liber inspiratus in loco evidentiore ponitur et centrum et culmen totius primae partis celebrationis evadit.

2. Ante-missa, omissis precibus ad gradus altaris, cum introitu incipiat.

3. Nulla ratio videtur adesse ad orationes et canonem sub secreto dicendas. Omnia elata voce proferantur ut a toto coetu fidelium audiantur.

4. Praefationum numerus augeatur; etiam formulae Missarum pro martyribus, confessoribus etc. multiplicentur; formula propria desideratur pro confessore non pontifice sacerdotio tamen aucto.

5. Maior distinctio desideratur inter canonem et Pater Noster. Sacerdos dicere debet totam doxologiam finalem canonis usque ad « per omnia saecula saeculorum ». Populus respondet Amen. Tunc tandem, post Amen, celebrans calicem cooperit, genuflectit et prosequitur: « Oremus » ... « Pater noster utpote oratio non sacerdotalis, ab universo populo, in Missis cantatis, una cum celebrante cantatur. Embolismus orationis dominicae Clara voce recitatur.

6. Ut communio fidelium arctius actioni sacrificali coniungatur, repetitionibus vitatis, celebrans post sumptionem pretiosissimi Sanguinis, statim ad fidelibus communionem distribuendam procedat. Fideles communicaturi una cum celebrante ter recitent « Domine, non sum dignus ».

7. Formula distributionis communionis sit: « Corpus Christi. Amen ».

Quoad par. 41, hanc praecisationem propono: locum proprium linguae vernaculae ratio pastoralis assignat. Si ratio pastoralis nulla est, ut puta in seminariis, in monasteriis, in Missis privato modo celebratis, lingua latina et hodierna ritus ordinatio retinenda sunt.

Ubi minus urget pastoralis ratio, ut puta in Missis sollemnibus cum cantu celebrandis, etiam lingua latina retinenda est.

Psaný příspěvek | Mons. Clement José Carlos Isnard (Nova Fribourgo, Brazílie)

Art. 37, cap. II. Placet iuxta modum, ita nempe, ut post verba « faciliorem reddat » (pag. 175, lin. 20), addatur: « iuxta sequentes normas:

a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexiones, inclinationes et alia huiusmodi.

b) Liturgia verbi seu Missa catechumenorum, in Missis cum adsistentia populi, dicatur ad sedem et ad ambones.

c) Missa incipiat cum 'Introitu ', omissis Psalmo 42, ' Confiteor' etc.

d) Lectiones proclamentur semper versus populum, cui directe annuntiantur.

e) Populi participatio in ritu Offertorii appareat processione oblationis quae fieri posset saltem diebus solemnioribus, vel ab ipso populo vel ab ipsius repraesentantibus.

f) Oratio super Oblata dicatur elata voce vel cantetur.

g) Praefationum numerus augeatur.

h) Canon elata voce dicatur.

i) Crucesignationes in Canone tollantur post Consecrationem.

l) Embolismus Orationis Dominicae clara voce recitetur.

m) Fractio hostiae et ' Pax ' melius ordinentur.

n) Aboleantur restrictiones quibus fideles a recipienda sacra Communione in quibusdam Missis prohibentur.

o) Formula distributionis sacrae Communionis sit: ' Corpus Christi '. ' Amen '.

p) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis « Ite, Missa est ' ».

Rationes: Aliqui contra tenorem art. 37 locuti sunt, quia, ut prostat, nimis imprecisum eum iudicant. Et quidem bene.

Attamen tota res facile solvi potest, si post verba « faciliorem reddat » (pag. 175, lin. 20), addatur definitio revisionis faciendae.

Oportet ut haec Ordinis Missae revisio consulat principiis pastoralijus simul ac traditioni. Et vera traditio cum actuosa participatione bene omponi potest.

Caeremoniae Missae romanae decursu saeculorum efformatae sunt. Tempore S. Gregorii Magni, vel potius, saeculo VIII, tempore S. Gregorii I, Missa romana classica et perfecta in suis formis apparet. Postea, de:ursu Medii Aevi, adiunctiones multae eam deformarunt. Structura liturfica Missae romanae sic deformata difficulter a populo intelligi potest, et xinde actuosae participationi obstacula praebet. Exempli gratia: « Introius » qui ex natura sua est initium Missae, tantum post multas orationes, n Missis lectis locum invenit: ex alia parte, populus solemniter dimittitur Jer « Ite, Missa est », sed remanere debet propter Evangelium Sancti loanlis et preces leoninas; et alia huiusmodi.

Restituatur ergo Missa plus minusve uti erat saeculo VIII, in aetate au-ea Liturgiae romanae. Nemo erit qui postea nobis imputet crimen contra sanam traditionem liturgicam, simulque habebimus Ordinem Missae brevem et clarum, populo intelligibilem, maxime si tota Liturgia verbi et pars ante et post Communionem lingua vulgari celebretur, uti vehementer et rationabiliter a multis desideratur.

Placet iuxta modum, ita scilicet ut post verba articuli sequentia addantur verba: «v. g. , formula distributionis sacrae Communionis brevior reddatur, ut: ' Corpus Christi. R. Amen '; totus canon elata omnino voce Iegatur et verba Consecrationis in Missis solemnibus, ut in ritibus orientalibus, etiam canantur ».

Ratio primae additionis: Sacramentum iam confectum est et tantum ministratur. Propterea, sufficeret ad modum praesentationis declarare porrectionem Corporis Christi. Ceterum pastoraliter etiam suadetur additio, quia, speciatim in regionibus defectu cleri laborantibus, unus dumtaxat sacerdos debet millibus Sacramentum porrigere.

Ratio secundae additionis: nulla apparet ratio cur sub tanto arcano ea quae in canone reperiuntur ab auditione populi abstrahantur. Praeterea, facilius populus christianus posset sequi totum canonem.

Psaný příspěvek | prel. Antonio Kühner y Kühner (Tarma, Peru)

Propositio relate ad schema constitutionis de sacra Liturgia, cap. II: de sacrosancto Eucharistiae mysterio. Quae propositio traditur commissioni liturgicae ad pertractationem tantum, quin publice legatur coram Patribus.

Consideratio fundamentalis. Quasi tota praxis religiosa maioris partis fidelium (in Perù) sese limitat ad S. Missam. Per consequens haec debet continere et porrigere fidelibus omnia elementa necessaria pro gerenda vita christiana, scilicet: a) instructionem sufficientem (in Antemissa — Mensa verbi); b) orationem sufficientem (in Canone — Mensa sacrificii).

A) Antemissa (Missa catechumenorum).

Antemissa in die dominica et in die festivo debet continere breve compendium totius historiae sacrae Veteris Testamenti per summa capita et instructiones principales Novi Testamenti, cum respectu ad decursum anni ecclesiastici. Veritates fundamentales catechismi (praecepta, Credo, Sacramenta) extrahendae sunt ex Epistola, ex Evangelio et ex reliquis partibus Proprii.
Missa proprie dicta (mensa sacrificii) debet continere omnes orationes communes christiani.
Missa ferialis (de dominica in dominicam) debet tractare idem thema, quod occurrebat in dominica antecedenti, amplificando et profunde explanando ipsum pro fidelibus magis piis et zelosis, ut perducantur ad vitam perfectionis et apostolatus.
Missa cycli temporalis per consequens praeferenda est Proprio de Sanctis.
Lingua vernacula per consequens necessaria est pro Antemissa.

B) Simplificatio caeremoniarum

Consideratio fundamentalis: Simplificatio est conveniens, quia a) populus simplex parum instructus (in missionibus, in « Sierra » Peruviana, in regionibus silvaticis) illas caeremonias non intelligit; b) populus instructus (in urbibus commorans) generaliter iam non habet tempus et nervos pro caeremoniis longis, v. g. pro Missa pontificali; c) aetas nostra est seria et sobria, etiam in gusto liturgico.

I — Missa lecta:

a) simplificare et unificare motus fidelium, ex. gr. sedentes in Antemissa, genuflexi durante Canone. b) Simplificare caeremonias celebrantis.

In Missis pro Defunctis: Omnia fiant sicut in aliis Missis.
Legatur Evangelium sine directione symbolica ad aquilonem, i. e. sicut Epistola, quia symbola non iam intelliguntur; vel melius legatur versus populum.
«Ite, Missa est» dicatur in omnibus Missis. Cum Benedictione Sacerdotis finiatur Missa.

II — Missa cantata:

Quando datur stipendium pro Missa cantata, parochus, si consideratio pastoralis id suggerit, habeat ius eam substituendi cum Missa dialogata etc. Quod commendatur ex parte

a) sacerdotis (problema oeconomicum);
b) fidelium (consideratio pastoralis);
c) dantis intentionem (intenditur a dante solummodo, quod non sit « Missa lecta », id est sub silentio).

III — Missa solemnis:

a) Simplificare omnes caeremonias, quae pro magna parte disturbant devotionem celebrantis, ministrorum sacrorum et populi, qui nihil intelligit.

Celebrans faciat omnia sicut in Missa lecta.
Ministri sacri (Diaconus et Subdiaconus) teneant positionem symmetricam, e. gr. in Antemissa: alter post alterum; durante Canone: ad dexteram et sinistram celebrantis; vel sicut in numero sequenti proponitur

b) Ministri sacri non adeo munere fungantur assistendi celebranti quam communionem servandi cum populo. Subdiaconus, v. gr. legat lectionem Antemissae coram populo et dirigat dialogum populi. Diaconus legat et explicet Evangelium, distribuat S. Communionem.

IV — Missa Pontificalis:

Est functio indigeribilis nostris temporibus, non comprehensa, sat longa, sine fructu spirituali et pastorali, est continua distractio pro Pontifice et officiantibus et pro populo. Est residuum ex aetate media et barocca in Liturgia. Indiget reforma profunda.

a) Derelinquantur: calcea, chirothecae, gremiale, candelabrum, Lavabo ad Offert. et ad S. Comm., adhibeatur una mitra tantum, quin tam frequenter imponatur, resp. deponatur.

b) Duae positiones principales:

1. Ad thronum usque ad Offertorium;
2. Deinde ad altare.

c) Assistentes habeant magis finem repraesentationis et solemnitatis quam fungantur ministerio celebrandi. Adhibeantur tantummodo ut ministri liturgici:

1. magister caeremoniarum;
2. subdiaconus (Epistola, dialogus cum populo);
3. diaconus (Evangelium, praedicatio, communicatio);
4. mitraferarius, qui imponat et deponat mitram, simul curet ordini in centro ecclesiae, necnon et curet microphono, quia adsit minister specialis oportet:
a) ad apportandum et removendum necnon et adaptandum microphonum;
b) ad observandum bonum effectum in medio populi, quia de illo, saepe saepius disturbato dependet magnopere fructus Liturgiae, praedicationis et orationis.

Psaný příspěvek | Mons. Aníbal Maricevich Fleitas (Asunción, Paraguay)

Ad pag. 37, pag. 175, post lin. 20, addatur nova paragraphus: « Liturgia Missae constat duabus partibus, nempe: Liturgia verbi et Liturgia eucharistica. Cum altare sit locus proprius celebrationis eucharisticae, oportet ut, in Missis cum participatione populi, Liturgia verbi locum habeat in ambonibus vel iuxta sedilia chori, ut in Missis pontificalibus et in Vigilia paschali ».

Ratio: a) ut bene clareque distinguantur duae partes Missae; b) ut omnes bene intelligant altare esse locum proprium sacrificii; c) ut Liturgia verbi, instructa principaliter ad populum efformandum, melius intelligatur, profundius percipiatur et facilius inducat fideles ad dialogum orationis.

Post praecedentem paragraphum additam, etiam sequentia addenda proponuntur: « Ordo Missae, venerabilis propter suam saecularem traditionem, retinendus est in sua actuali structura, sed tamen debet accipere sequentes correctiones:

a) Missa incipiat immediate cum Introitu.

b) Lectiones et cantus Missae a sacris ministris vel a choro vel a populo exsecutae, non iterentur a sacerdote celebrante.

c) Preces Offertorii (nempe: orationes concomitantes praeparationem materiae panis et vini) et versicula Psalmi « Lavabo » omittantur et restauretur oratio « Secreta », quae, ut unica « Oratio super oblata », cantetur vel voce elata recitetur.

d) Augeatur numerus praefationum, aut instituendo novas formulas, aut restaurando textus acceptos ab antiquis Sacramentariis, speciatim tempore Adventus, dominicarum « per annum », Sacrae Eucharistiae, Dedicationis Ecclesiae, Sanctorum Patronorum, etc.

e) Ut Canon Missae, inclusa Praefatione, iterum habeat suam originalem unitatem et continuitatem, oportet omittere in ipso suas quinque conclusiones intermedias et retinere tantum doxologiam finalem cantatam vel voce elata recitatam.

f) Omittantur in Canone signa crucis, oscula altaris et genuflexiones, quae videntur superflua et non adiuvant ad maiorem pietatem fidelium promovendam.

g) In Canone abbrevietur catalogus Sanctorum, ita ut ad summum nominentur Apostoli.

h) Oratio « Libera nos », quae post Pater noster est, cantetur vel in voce elata recitetur.

i) Restructuretur et ordinetur pars Ordinis, quae in se habet Fractionem hostiae et Pacem.

j) Formula distributionis Sacrae Communionis ita sit: « Corpus Domini nostri lesu Christi custodiat te. Amen », vel: « Corpus Christi. Amen ». k) Missa finiet cum benedictione sacerdotali, quam sequitur « Ite, Missa est ».

Ratio: Restitutio diversorum elementorum ritus romani Missae ad sensum originalem et pristinam claritatem ac simplicitatem; ita ut signa, gestus et orationes sint faciliores intellectui populi christiani, quia exprimunt clare aperteque, quae volunt significare.

Psaný příspěvek | Mons. Marijan Oblak (Zadar, Chorvatsko)

Ad n. 37, cap. II huius schematis de sacra Liturgia liceat mihi hoc exprimere.

Principium generale. Aliquam innovationem valde utilem, velut largiorem instructionem lectionum et orationem communem non respuentes, attamen pro regionibus populisque saltem culturae occidentalis vigens ordo ritus romani servandus est. Sed in vigenti ordine ritus romani ea elementa dialogi et communicationis inter celebrantem et populum adstantem debemus studere efficaciori modo explicare.

Praeter partes aliquibus nationibus, etiam nostrae croaticae, a Sancta Sede iam concessas in lingua vernacula recitandas vel cantandas ut Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei, humiliter propono haec quattuor puncta, supponens in his partibus Missae linguam vernaculam a Sancta Sede approbatam iri.

1. Ante altare celebrans et fideles in principio Missae simul alta voce signum crucis faciant. Alternatim psalmum, Confiteor et versiculos qui sequuntur in Missa lecta recitent. Cum cantus atmosphaeram solemnitatis creat, in dominicis et festis valde convenit ut, dum celebrans processionaliter a sacristia ad altare pergit, psalmus a duobus choris fidelium cantetur. Post cantum celebrans alternatim cum populo confiteor et versiculos recitet.

2. Offertorium. Eleemosyna fidelium quae ad offertorium colligitur prope mensam altaris reponatur. In peculiaribus occasionibus, v. gr. Dominica missionis, Pro vocationibus, Pro operibus dioecesanis, ipsi fideles vel saltem una pars fidelium ad altare in manus celebrantis dona sua collocent. Celebrans sedens illa accipit, manus lavat et offertorium ut ordinarie incipit. Invocationem « Orate, fratres » . . . coram populo extensis manibus celebrans integre persolvit, cui fideles « Suscipiat Dominus », etc., in communi pariter alta voce respondent.

3. « Pater noster » fideles semper una cum celebrante in Missa lecta recitent et in Missa cantata tono gregoriano cantent.

4. Post communionem loco hodiernae antiphonae introducatur et alternatim a celebrante populoque unus psalmus recitetur vel cantetur prout Missa lecta vel cantata sit. Valde convenit, si, venerabiles Patres, vobis placet, psalmum 112 cantare quem Dominus Noster cum apostolis in sua Coena persolvit.

Rationes huius innovationis. Hoc modo unio et communicatio fidelium adstantium in actuosa participatione cum celebrante ab initio usque ad finem Missae perdurant.

Elementa dialogi et communicationis hodiernae structurae ordinis Missae ritus romani omnibus iam nota pastores suos fideles in instructione faciliter edocebunt; fideles autem sine magna difficultate et admiratione in lingua vernacula libenter omnia recipient.

Tali modo hoc Sanctum Concilium se gerit ut scriba doctus qui ex thesauro suo profert nova et vetera.

Psaný příspěvek | Mons. Alejandro Ayson Olalia (Lipa, Filipíny)

Animadversiones quasdam circa nn. 37-39 breviter exponere vellem.

In Ordine Missae recognoscendo et instaurando, considerandus est conceptus quem homines hodierni habent de tempore. Nam homines his diebus volunt omnes res, oblectamentis et vita exceptis, quam citius perfici. Illis taedent res etsi divinae quando sunt nimis longae. Illis, v. gr. qui opportunitate gaudent assistendi Missae etiam diebus ferialibus, diebus dominicis et festis de praecepto communiter displicet diu in ecclesia immorari quando Missae celebratio sit nimis protracta. Hinc in civitatibus in quibus plures habentur ecclesiae vel oratoria tam publica quam semi-publica, multi illas ecclesias adire malunt ubi omni dimidia hora Missa audiri potest et ubi homilia est brevissima.

Hac de causa humiliter propono ut in recognitione Ordinis Missae facienda, resecentur illa quae, salva indole pastorali sacrificii laudis et propitiationis, omitti possunt, ut ex. gr. psalmus ludica me, Graduale et Tractus qui nonnumquam valde longi sunt, Preces in fine Missae, et alia huiusmodi.

Insuper, cum Missa, vi privilegii apostolici, privatim celebretur sine ministro omitti debent omnes illae expressiones seu verba quae praesentiam physicam populi supponunt, ut ex. gr. Dominus vobiscum, Orate fratres. In recitatione Breviarii a solo, mutatio iam facta est ita ut recitans non amplius dicat Dominus vobiscum, sed Domine exaudi orationem meam.

Quod ad homiliam attinet, plene assentio iis Patribus qui volunt homiliam, ut partem ipsius Liturgiae, esse obligatoriam omnibus diebus dominicis et festis de praecepto. Ut autem haec obligatio sacerdotibus curam animarum habentibus facilioris exsecutionis reddatur, valde optandum est ut singulis annis Curia dioecesana schemata seu synopses homiliarum pro toto anno praeparet atque iuxta episcopi mandata et instructiones mittat parochis qui ex ordine populo explicent capita doctrinae in schematibus proposita. Hoc modo, magisterium episcopi plenius ad omnes sibi subditos perveniet. Saepe numero parochis, propter ingentem Iaboris molem, brevissimum, si quod, tempus superest ad homilias praeparandas; sunt qui, dono verbi carentes, arduum experiuntur onus praeparandi homiliam quae sit audientium conditioni et captui accommodata; vel sunt etiam qui vix invenire possunt argumentum quod eorum iudicio non sit pluries ac variis modis repetitum.

Psaný příspěvek | Mons. Caesar Gerard Vielmo Guerra (Aysén, Chile)

De sancta Missa sine cantu celebrata.

I — Principia generalia.

1. Missa manere posset etiam prouti nunc est.

2. Quia vero multi desiderium exprimunt ut instauretur (confer n. 37 constitutionis de sacra Liturgia), ea quae sequuntur humillime Sacrosancto Concilio submittimus:

a) Generalis structura Missae, quae antiquissima est et classica vocari potest atque perpetua, intacta servanda esset.
b) Instauratio taliter fiat ut nullimode noceat sive cantui gregoriano sive exquisitiori musicae sacrae.
c) In instauranda Missa, prae oculis haberi deberent tum antiquitas, tum novae exigentiae, praesertim indolis pastoralis.
d) Instauratio ergo, sub luce melioris traditionis servandae, et actuosae participationis promovendae, ita peragi deberet ut, demptis omnibus quae minus apte, temporum decursu, addita sunt, iterum in suo splendore appareat originalis et classica Missae structura, et simul quaedam mutentur vel introducantur, quibus christiana plebs plenius edoceatur atque efficacius ad malum vitandum et bonum sectandum impellatur.

II — Principiorum applicatio ad singulas Missae partes.

1. De precibus antequam ad altare ascendatur:

a) Servantur: « In nomine Patris, etc. » et crucis signatio dum verba illa proferuntur.
b) Dicitur: « Introibo ad altare Dei », sed omittitur psalmus quadragesimus secundus, sicut tempore Passionis atque in Missis Defunctorum, nam talis psalmus ad rem pertinere non videtur.
c) Dicitur: « Adiutorium nostrum », destituitur tamen signo crucis.
d) « Confiteor » recitatur, sed in forma breviori; adduntur versiculi, recitantur preces « Aufer a nobis » et « Oramus te, Domine ».
e) Nihilominus mihi non displiceret ut, in Missa sine cantu, sacrificium Eucharisticum, sicut antiquitus, inciperet per salutationem sacerdotis ad populum (« Pax vobis » vel « Dominus vobiscum »), consequentem responsionem populi (« Et cum spiritu tuo »), et recitationem orationis quae Collecta nuncupatur: praetermissis proinde omnibus quae nunc, antequam ad altare ascendatur, dicuntur.

2. Ab Introitu ad « Credo » inclusive.

a) Introitus, signo crucis praetermisso, recitari posset ut nunc, nisi forte reservandus videatur tantummodo Missae in cantu celebratae.
b) «Kyrie eleison» diceretur sicut nunc, nisi forte reservandus videatur Missae in cantu litatae.
c) « Gloria in excelsis » recitaretur sicut nunc; nonnulli tamen optarent, fortasse non incongruenter, licet de re prorsus nova agatur, ut « Gloria » per modum gratiarum actionis recitetur aut cantetur post communionem populi, ut suo loco animadvertam.
d) « Dominus vobiscum », vel « Pax vobis », hoc loco omnino servanda sunt, et, si omnibus praetermissis tunc Missa inciperet, signarent praecise initium actionis liturgicae.
e) Oratio, quae Collecta communiter vocatur, pariter hoc loco servanda est. Collecta ista, habitualiter non nisi una esse deberet. Ad libitum, vel tanquam pro re gravi, ab Ordinario praescripta, alia tantum adiungi posset sive deberet.
f) Lectiones ex Vetere vel Novo Testamento omnino serventur; immo, fere omnibus fatentibus, ob rationes praesertim pastorales, melius seligantur et abundantiores sint quam nunc.
g) « Munda cor meum » servari posset; attamen, in Missis sine cantu, omittenda essent « lube Domine benedicere » et quae sequuntur.
h) Lectiones ex Evangelio eo modo seligantur atque proponantur quo superius, pro aliis biblicis lectionibus, dictum est.
i) « Credo », ut nunc a rubricis praescribitur, recitetur.

3. Ab initio Offertorii ad Praefationem exclusive.

a) « Dominus vobiscum » iterum dicendum est.
b) Post verbum « Oremus », prex fidelium peropportune restauranda est, quae praecipuas petitiones, in talibus orationibus die mortis Christi recitandis, atque in similibus orientalium supplicationibus, ad synthesim veluti redigat.
c) Antiphona ad Offertorium, in Missis sine cantu celebratis, omitti posset.
d) Ouoad Offertorii orationes, quae nunc dicuntur, liceat mihi tria, quae sequuntur, schemata possibilia humiliter proponere:

Primum schema: servetur tantummodo antiquissima ac sufficiens oratio, quae apud ritum romanum « secreta » vocari consuevit, apud ambrosianos vero « Oratio super oblata ». Nihilominus instaurandae vel substituendae essent quaedam secreta minus bene redacta, sub luce antiquorum Sacramentariorum atque ex consideratione rationum doctrinalium vel pastoralium. Iuxta hoc primum simplicissimum schema, ergo, panis et vini oblatio, per elevationem hostiae et calicis simul peragenda, secum ferret unice recitationem orationis sic dictae « secretae », qua praecise exprimitur oblatio illorum elementorum Deo, ac petitur ut dona ipsi oblata acceptare dignetur, ac dein consecrare, ad omnium spirituale simul et corporale, temporale atque aeternum bonum.

Secundum schema: Iuxta hunc procedendi modum, servaretur, uti nunc, separata panis et vini oblatio; servarentur pariter orationes « Susci pe sancte Pater », « Deus qui humanae substantiae », « Offerimus tibi, Domine », et supradicta secreta. Supprimerentur ergo orationes: « In spiritu humilitatis », « Veni sanctificator », psalmus Lavabo », « Suscipe sancta Trinitas » et « Orate fratres ».

Tertium schema: luxta hunc procedendi modum, omnia ut nunc servarentur, suppressa tantummodo oratione « Suscipe sancta Trinitas ».

In Missis sine cantu, aut non solemnibus, fortasse omitti posset lotio manuum, stante ipsius actuali forma nimis diminuta seu contracta.

4. De Canone, seu a Praefatione usque ad « Omnis honor et gloria. Per omnia saecula saeculorum. Amen ».

Procul dubio Canon universus accuratissime instaurandus esset; ita ut, demptis additionibus vel interruptionibus, quibus temporum decursu a pristina unitate et simplicitate structurae aliquatenus discessit, ad pristinam perfectionem feliciter rediret. Quae instauratio facienda esset sub luce et historiae liturgiae romanae et anaphorarum orientalium. Uno verbo: feliciter reconstrui deberet unica illa prex gratiarum actionis, consecrationis, oblationis Corporis et Sanguinis Domini, petitionis descensus Spiritus Sancti super ipsum sacrificium, super fideles, super omnes et omnia elementa: in cuius unicae precis conclusione, populus acclamaret magna voce « Amen ». Ita iterum ascenderetur ad unicam illam mirificam precem de qua Sanctus lustinus martyr, in prima Apologia sua, loquitur; et clarius appareret unitas seu concordia, non tantum quoad doctrinam sed etiam quoad generale schema, inter romanum et ambrosianum canones ita instauratos, et paene innumeras fratrum orientalium, sive unitorum sive separatorum, anaphoras. Ouae instauratio influxum ordinis pastoralis procul dubio, ut arbitror, secum ferret. Si autem Sacrosanctum Concilium, Spiritus Sancti instinctu ductum, a tanto instaurationis opere iudicabit esse abstinendum, omnia servari poterunt sicut nunc, mutatis aut suppressis tantummodo his paucis quae sequuntur:

a) Praefatio ser-vari ergo posset ut nunc; congruum tamen videtur ut clare dicatur, atque in libris Missalibus indicetur, per Praefationem incipere Canonem, sicut apud fratres nostros orientales. Insuper, ex antiquis sacramentariis, multae Praefationes romanae, tantum apud ambrosianos nunc servatae, iterum assumi possent, ut in Missalia introducantur, praesertim pro nonnullis anni liturgici temporibus, solemnitatibus aut communibus. Quaedam praefationes insuper ex novo condi possent, uti laudabiliter pro Sacri Cordis et Christi Regis festivitate factum est.
b) Commemoratio pro vivis. Consultum mihi videtur ut ista commemoratio ita transferatur, ut praecedat commemorationem pro defunctis, sicut etiam advertitur in anaphoris orientalibus.
c) Fortasse auferri possent quaedam sanctorum nomina ut Chrysogonus, Ioannes et Paulus, Cosmas et Damianus: introduci vero nomina sancti loseph et quorumdam summorum sanctorum orientis vel occidentis; pro singulis nationibus autem et ordinibus religiosis inseri respective posset Protectorum vel Fundatorum mentio.
d) « Nobis quoque peccatoribus ». Ab hac oratione demi possent fortasse nomina sanctorum Alexandri, Petri, Marcellini, Anastasiae, ut vel nihil ponatur vel mentio quorumdam sanctorum maioris momenti pro universa vel pro occidentali Ecclesia.
e) Verba « Omnis honor et gloria » iterum unienda essent verbis « Per omnia saecula saeculorum »; et populus acclamare deberet: « Amen ».
5. Ab Oratione dominica usque ad finem Missae.
a) « Pater Noster », in Missis sine cantu, semper recitari posset totaliter a sacerdote una cum adstantibus.
b) Ex oratione « Libera nos » auferri possent nomen S. Andreae et deosculatio patenae.
c) Embolismus et eius conclusio recitari possent manibus iunctis, praetermissa omni alia caeremonia.
d) Fractio hostiae peragi posset nihil dicendo; commixtio supprimi posset; et sacra hostia, in duas tantum partes fracta, statim collocanda esset super patenam.
e) « Pax Domini sit semper vobiscum » recitari posset facie ad populum conversa; ita tamen ut, quando altare populum non respicit, celebrans terga non ad Hostiam sanctam sed ad evangelii cornu vertat.
f) «Agnus Dei » etiam tertia vice, sicut antiquitus et nunc in Coena Domini, concludendam esset verbis « miserere nobis », comitante pectoris tunsione.
g) Tres orationes (« Domine », « Domine Iesu », « Perceptio » ) et quaedam formulae breviores, quae communionem praecedunt, omitti possent; et hoc sive quia « Pater Noster » sufficiens et completa ad Communionem praeparatio censenda est, sive quia ipsarum forma, non pluralis sed singularis, meliori liturgico usui contradicere videtur.
h) Ideoque, dicto ultimo « Agnus Dei », sacerdos genuflectere posset, et dein, stans et manibus iunctis, dicere unicam formulam, exempli gratia: « Corpus et Sanguis Christi prosit nobis in remissionem peccatorum et in vitam aeternam ». Quae formula ex evangelio aliqualiter desumitur et in liturgiis orientalibus, verbi gratia in byzantina, aliquatenus invenitur. Sumpto sacro Sanguine, sacerdos, manibus iunctis, per aliquot momenta, posset in devota adoratione persistere.
i) Antiphona ad Communionem, in Missis sine cantu, omitti posset. Antequam Corpus Domini sacerdos fidelibus praebeat, ad populum conversus, dicere posset unam tantum brevem formulam, ut verbi gratia: « Corpus (et Sanguis) Christi prosit vobis in remissionem peccatorum et in vitam aeternam. Amen »; omissis omnibus aliis precibus; quia humilitatis protestatio et veniae petitio iam egregie continentur et exprimuntur in oratione dominica « Pater Noster ». Cum ergo Eucharistiam fidelibus praebet sacerdos, vel nihil dicit vel ambrosianam formulam: « Corpus Christi », respondente fidele « Amen ».
k) Ob rationes pastorales nonnulli petunt ut, statim post Communionem, tamquam gratiarum actio, aliquid in Missa recitetur vel cantetur. Iuxta antiquum morem decantari aut dici deberet Psalmus quidam cum antiphona ad Communionem connexus; nonnulli tamen petunt ut « Gloria in excelsis Deo » huc transferatur. Quae translatio est nova, sed sua pastorali efficacia destituta non videtur. Nihilominus, ob rationes satis traditionales, cantus « Gloria in excelsis » non esset huc transferendus in Missis de Nativitate Domini et de Vigilia Resurrectionis.
m) Ablutiones peragendae essent sicut nunc, sed aqua tantum adhibita, et omissis duabus precibus quae nunc recitantur.
n) Calice de more composito, sacerdos dicet: « Dominus vobiscum » et orationem, quae Postcommunio vocatur, recitabit.
o) Ad medium altaris reversus, osculum omittet, ad populum se vertet, « Dominus vobiscum » dicet, altare deosculabitur, et de more be nedictionem, comitantibus consuetis verbis, populo impertietur; qua expleta, manibus iunctis, dicet: « Ite, Missa est ». Statim descendet, genuflectet seu caput inclinabit, et in sacristiam revertet, omnibus aliis omissis.

Appendix prima: De genuflexionibus.

Hae tantum genuflexiones servandae videntur:

a) in accessu ad altare, si ibi Sanctissimum Sacramentum servetur;
b) ad « Et incarnatus est »;
c) in quibusdam epistolarum vel evangeliorum locis, sicut nunc;
d) statim post consecrationem Corporis et post consecrationem Sanguinis.
e) antequam Corpus et Sanguinem Domini sumat; si Sanctissimam Eucharistiam fidelibus praebeat, semel ante et semel post distributionem;
f) recedens ab altare, ut dictum est supra.

Appendix secunda: De signis crucis.

Haec tantum signa crucis peragenda in posterum viderentur:

a) in initio, cum dicitur « In nomine Patris. »;
b) ad Evangelium, ut nunc;
c) ad « Te igitur », semel tantum, cum dicitur « benedicas »;
d) ad « Qui pridie », et ad « Simili modo », cum respective dicitur « benedixit »;
e) ad « Per quem omnia », cum dicitur « benedicis »;
f) in fine Missae, cum sacerdos populo benedicit.

Omnia alia crucis Signa, ergo, praeter ista praedicta, omitti in posterum deberent.

Appendix tertia: De Missa quae in cantu celebratur.

1. Ea omnia valent quae supra dicta sunt de Missa sine cantu celebrata, quoad orationes, genuflexiones et crucis Signa.

2. Omnia quae canuntur seu recitantur a diacono, subdiacono, cleriCis, schola vel populo, nullimode recitentur a celebrante, qui tantummodo ea auscultet.

3. Quia processio, qua ad altare acceditur, fit comitante cantu Introitus, fortasse opportunum esset ut sacri ministri, statim ac ingressi fuerint presbyterium et debitam reverentiam praestiterint, illico ad altare ascendant seu accedant, celebrans eum deosculetur atque ad incensationem deveniatur.

4. Incensationes, quoad numerum (in initio, ad offertorium, ad con secrationem) servari possunt ut nunc. Nihilominus omitti possent verba psalmodica comitantia incensationem ad offertorium; ipsae autem incensationes super oblata, ad simpliciorem formam reduci possent: nempe ad unicum crucis signum super panem simul ac vinum. Pariter incensatio choralium ad simplicem formam reduci posset: nempe ad incensationem superioris et ad communem et unicam incensationem, prius ad chorales ad latus Evangelii, dein ad latus epistolae positos, ac tandem ad populum.

5. Velum humerale, cum omnibus connexis caeremoniis, omitti posset in Missa; consequenter subdiaconus sistere deberet vel a dextris vel a sinistris, vel in plano.

hlasování 14. 11. 1962

Po diskusích následovalo základní hlasování o schématu konstituce a zapracování připomínek:

2208 přítomných

2162 placet (schvaluje)

46 non placet (neschvaluje)

Úpravy koncilní komise

Původní verze

Ordo Missae ita recognoscatur sive in generali dispositione sive in singulis partibus, ut clarius percipiatur et actuosam fidelium participationem faciliorem reddat.

První reformulace

Ordo Missae ita recognoscatur, sive in generali dispositione sive in singulis partibus, ut clarius percipiatur et actuosam fidelium participationem faciliorem reddat.

Ad quod, probe servata substantia, conferet ingenua quaedam rituum simplicitas, omissis iis, quae historiae decursu duplicata sunt, necnon quibusdam quae addita fuerunt, aut quae non amplis intelleguntur.

Druhá reformulace

Ordo Missae ita recognoscatur, ut singularum partiarum splendor eluceat, unitas et harmonia clarius pateant, et pia fidelium participatio facilior reddatur.

Inde ritus, probe servata oerum substantia, simpliciores fiant; ea omittantur quae in historiae decursu duplicita fuerunt vel minus apte addita; restituantur denique „ad pristinam Patrum normam ac ritum“ nonnula quae temporum iniuria deciderunt.

6. 5. 1963 hlasování v komisi

13 Otců a 15 Peritů placet iuxta modum,
2 Otcové a 3 Periti non placet.

Třetí reformulace

Ordo Missae ita recognoscatur, ut singularum partiarum propria ratio necon inter se connexio clarius pateant, et pia atque actuosa fidelium participatio facilior reddatur.

Inde ritus, probe servata oerum substantia, simpliciores fiant; ea omittantur quae in historiae decursu duplicita fuerunt vel minus utiliter addita; restituantur denique ad pristinam Patrum normam ac prout opportuna vel necessaria videantur, nonnula quae temporum iniuria deciderunt.

10. 5. 1963 hlasování v komisi

20 placet
1 non placet

13. 10. 1963 znění Schema de sacra liturgia textus emendatus

Ordo Missae ita recognoscatur, ut singularum partiarum propria ratio necon mutua connexio clarius pateant, et pia et actuosa fidelium participatio facilior reddatur.

Quamobrem ritus, probe servata eorum substantia, simpliciores fiant; ea omittantur quae in temporum decursu duplicita fuerunt vel minus utiliter addita; restituantur vero ad pristinam sanctorum Patrum normam nonnula quae temporum iniuria prout necessaria videantur.

Další diskuse o znění, hlasování v rámci hlasování o kapitole, modi…

20. 11. 1963 hlasování o kapitole 2

2152 celkem

2112 placet

40 non placet

22. 11. 1963 hlasování o celém schématu

2178 celkem

2158 placet

19 non placet

1 placet iuxta modum

Závěrečné hlasování 4. 12. 1963

2151 celkem

2147 placet

4 non placet

4. 12. 1963 Constituto de Sacra liturgia

čl. 50. Ordo Missae ita recognoscatur, ut singularum partium propria ratio necnon mutua connexio clarius pateant, atque pia et actuosa fidelium participatio facilior reddatur.

Quamobrem ritus, probe servata eorum substantia, simpliciores fiant; ea omittantur quae temporum decursu duplicata fuerunt vel minus utiliter addita; restituantur vero ad pristinam sanctorum Patrum normam nonnulla quae temporum iniuria deciderunt, prout opportuna vel necessaria videantur.